Q: Is stijl een manier van zien?
A: Dat is 't goede vraag. Het antwoord is ja. De beroemdste uitspraak, van een Fransman, over stijl is van Buffon. De stijl is de mens (Le style, c'est l'homme). Dat is niet onjuist. Nietzsche heeft daar terecht kritiek op. Die maakte sterk wisselende fysieke toestanden door. Zijn stijl wijzigde zich al naar gelang z'n fysieke toestand. Maar doordat 't schrijven van 'n roman mij altijd veel tijd kost maak ik in die tijd een heel scala aan fysieke toestanden door. In mijn geval komt de stijl overeen met de gehele mens. En de vraag is dan wat ik voor specifieks heb. Heb ik een specifieke stijl? Zo ja, dan komt die niet voort uit m'n leven. Dat is vrij alledaags. En ook niet uit m'n verlangens. Of m'n angsten. Die verschillen weinig van die van andere mensen. Dat maakt 't er voor mij niet per se makkelijker op. Het is makkelijker iets bijzonders te beschrijven dan iets alledaags. En geestelijk ben ik vrij alledaags. Maar tegelijk kan 't resultaat daardoor beter zijn. Want alledaagsheid in 'n heel complex onderwerp is dus ook interessanter. Maar daar kun je nog geen specifieke stijl uit distilleren. Je komt dichter in de buurt als je kijkt naar wat traditioneel een morele of intellectuele kwaliteit wordt genoemd. Het staat vast dat ik intelligent ben, meer dan gemiddeld, maar ook weer niet uitzonderlijk intelligent. Daardoor bezondig ik me misschien wel 's aan generaliseringen. Het staat ook vast dat ik vaker zeg wat ik vind dan de gemiddelde mens. Soms komt dat misschien over als provocatie. En ik denk ook dat ik een harde werker ben. Niet van nature, maar zo ben ik wel opgevoed. En daardoor is m'n stijl zelden slordig. Maar wat wel karakteristiek is de manier waarop ik de wereld zie. Neem bijvoorbeeld m'n waarneming. Ik denk dat er.. Ik kan bijvoorbeeld heel scherp ver weg zien. Veel scherper dan gemiddeld. Ik denk dat m'n plaatsbeschrijvingen altijd heel nauwkeurig zijn en dat ik.. Ze bevatten vaak zeer precieze details. En ik heb ook 'n heel sterk ontwikkelde tastzin. M'n andere zintuigen, m'n gehoor, reuk en smaak zijn gemiddeld. Maar los daarvan heb ik 'n vermogen tot onthechting om alles te zien als dingen in beweging. Roerloze beweging. Of 't nu gaat om voorwerpen, mensen of over dieren. Dat zie ik niet bij andere mensen. Ik herinner me toen ik een tiener was dwong ik mezelf om m'n ogen niet te bewegen. Dat deed ik dan wel 's in 'n openbare gelegenheid of in 'n trein, dat was ook interessant. In 'n openbare gelegenheid zoals 'n café. Of op 'n bank of in 'n trein. Alles wat m'n blikveld kruiste, bekeek ik dan met 'n neutrale blik. Ik denk dat dat ook wel doorwerkt in mijn werk. Dit alles gekoppeld aan 'n sterke emotionaliteit. Dat is wel iets wat kenmerkend zou kunnen zijn voor m'n stijl. En ik heb daarbij de neiging.. Die momenten van diepe emotie gaan bij mij vaak gepaard met 'n soort verlamming. Ik zal 'n voorbeeld geven. Die emotie kan worden opgeroepen door 'n verlangen of door vrees. Bijvoorbeeld: bij sterke seksuele begeerte raak ik letterlijk verlamd. Als kind droomde ik ook vaak dat ik me bij het oversteken van een straat ineens niet meer kon bewegen en de auto's op me af zag komen. Dus door dat alles heb ik waarschijnlijk geen hysterische stijl. Momenten van emotionele hoogspanning in m'n boeken gaan niet gepaard met 'n versnelling van de zinnen en ook niet met kortademigheid. Integendeel zelfs: m'n stijl wordt trager, op de grens van roerloosheid. Om het kort samen te vatten: de belangrijkste aspecten van mijn schrijfstijl zijn niet biografisch getint of emotioneel-psychisch. Ze worden eerder gekenmerkt door mijn manier van waarnemen. Ik weet niet wat ik er verder nog aan kan toevoegen.
No comments:
Post a Comment